Van donderdag 17 tot zaterdag 19 oktober vindt in Parijs het colloquium L’art au service du prince: La politique monumentale, artistique et culturelle des États princiers et seigneuriaux. Paradigme italien, expérience européenne (vers 1250-vers 1550) plaats.
Voor meer informatie m.b.t. het programma, zie Colloque-ART-PRINCE
In het kader van een interuniversitair programma heeft men een nieuw diploma ontwikkeld, genaamd “Diplôme d’études médiévales, intitulé Diplôme européen d’étude des sources latines écrites du moyen âge”. Meer dan twintig universiteiten zijn hierbij betrokkken. Geïnteresseerde studenten kunnen hun kandidatuur voor 1 oktober 2013 per mail indienen bij diploma-coördinator Giacinta Spinosa (giacintaspinosa@tiscalinet.it). In bijlage vindt u in deze brochure.
Naar aanleiding van de opening van het nieuwe werkjaar, organiseert de VWM naar goede gewoonte de traditionele Pirennelezing. De Pirennelezing zal dit jaar worden gehouden door de gerenommeerde archeoloog prof. dr. em. Martin Carver (University of York, UK). Carver specialiseerde zich in vroegmiddeleeuwse archeologie en geniet internationaal vooral bekendheid als leider van de beroemde opgravingen bij Sutton Hoo. Hij is tevens jaren lang hoofdredacteur geweest van het toonaangevende archeologische tijdschrift Antiquity. Martin Carvers (Engelstalige) lezing draagt de titel ‘Commerce and Cult. Re-inventing the European town in the 5-8th century’ – een korte samenvatting gaat hieronder. Carver zal worden ingeleid door prof. dr. Dries Tys (Vrije Universiteit Brussel).
De Pirennelezing zal plaatsvinden op donderdag 21 november 2013, om 18u in de Sint-Pietersabdij te Gent (in de ‘warmtekamer’). Iedereen is van harte welkom op de receptie die aansluitend op de lezing wordt georganiseerd. De lezing is vrij toegankelijk, ook voor niet-leden. Wij vragen wel dat geïnteresseerden zich voorhand aanmelden via een seintje bij mike.kestemont@ua.ac.be of stefan.meysman@ugent.be.
Annual Pirenne Lecture – Flemish Medievalist Association
Commerce and Cult
Re-inventing the European town in the 5-8th century
Prof. dr. em. Martin Carver
Pirenne and his many admirers and successors have regarded the Roman –Medieval transition as primarily a historical conundrum explained by economic imperatives. This archaeological study considers the role of cult in attracting and mobilising political and commercial action, introducing the topic with the recent revisions to the Neolithic urban revolution provoked by the discoveries at Göbeckli Tepe, and developing it with three case studies from 5-8th century Europe: Helgö in Sweden, Portmahomack in Scotland and Comacchio in Italy.
The aim is to assess the role of cult, whether Christian (ie monasteries) or non-Christian in creating congregational sites and generating wealth and investment through ‘the salvation industry’. The monastic business-model provides an alternative to the newly revealed proto-commercial aggregations assembling around the northern coasts. Whether merchant-driven or monk-driven, these movements offer a socialistic counterpoise to the picture of change as inexorably controlled by the landowning elite.
Deciding that belief systems provide an engine driving both commercial and imperial ambition is not intended to offer a blanket explanation. It rather intends to give the archaeological agenda a push in the broader direction of investigating the role of cult in the revival of commerce.
Hierbij vindt u de call for papers van een internationale conferentie “Medieval Documents as Artefacts, 1100-1600”. Deze bijeenkomst zal plaatsvinden te Maastricht van 5 tot 6 februari 2014 en is een initiatief van de werkgroep Schrift en Schriftdragers in de Nederlanden in de Middeleeuwen (SSNM), in samenwerking met het Huygens-Instituut ING en het Regionaal Historisch Centrum van Limburg.
Dear colleagues,
The PhD students of Transitions, Research Department on the Late Middle Ages and the Early Modern Period (14th-17th centuries) organize a two-day meeting for PhD students from France, Belgium, the Netherlands and Germany on Thursday 30 and Friday 31 January 2014.
This initiative aims at promoting the exchange and the confrontation of ideas and research methods among students, PhD students and researchers from different countries who are interested in history as well as art history, musicology, philology, linguistics and French or Italian literature.
You’ll find to this email the CFP of the conference attached.
Please feel free to forward this mail to PhD students who might be interested!
Best wishes,
Samuelle Warnauts
Anne-Sophie Laruelle
Julien Régibeau
Arnaud Rusch
Dear sir/madam,
Dear colleagues,
please find attached a Call for Papers for an international conference on the Ten Commandments in medieval and early modern culture, to be held in Ghent on April 10-11, 2014. We hope that you will support our efforts by notifying your colleagues and students about the conference.
It might also be of your interest that prof. Youri Desplenter and myself are organising a session on the Ten Commandments at the International Medieval Congress in Leeds in 2014. Please see the attachment for more details.
Kind regards,
Marta Bigus
PhD Student
Universiteit Gent – Faculteit Letteren en Wijsbegeerte
Historische Nederlandse Letterkunde (middeleeuwen)
Blandijnberg 2
B – 9000 Gent
Waarde lezer, abonnee of relatie van Trajecta,
Het tijdschrift Trajecta. Religie, cultuur en samenleving in de Nederlanden gaat een nieuwe fase in. Het verbreedt zijn horizon tot heel de religiegeschiedenis van de Lage Landen. Het wordt bovendien internationaler van karakter. De vormgeving is vernieuwd. En vooral: het gaat online. De nieuwe website <www.trajectaportal.eu> wordt dé ontmoetingsplaats voor allen die belangstelling hebben voor de geschiedenis van religie in relatie tot cultuur en samenleving in de Nederlanden. Dat willen wij vieren.
De website en het vernieuwde tijdschrift worden ten doop gehouden tijdens een feestelijke bijeenkomst op vrijdag 20 september 2013 in Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38 te Utrecht, van 14 tot 17 uur.
Wij nodigen u van harte uit deze feestelijke bijeenkomst bij te wonen. Vanaf 13.30 uur bent u welkom voor een kopje koffie of thee. Na toespraken en het debat bieden we u een receptie aan en kunt u de tentoonstelling ‘Vormen van verdraagzaamheid. Religieuze (in)tolerantie in de Gouden Eeuw’ bezoeken. Wij verheugen ons op uw aanwezigheid!
Met vriendelijke groet,
Redactie Trajecta
Wilt u uw komst vóór 15 september aankondigen bij Patricia.Quaghebeur@kadoc.kuleuven.be.
Programma
Trajecta op nieuwe wegen.
Verwelkoming en inleiding door prof. dr. Peter Nissen, hoogleraar Spiritualiteitsstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen en redactievoorzitter van Trajecta.
De secularisatie voorbij. Het onderzoek naar de religiegeschiedenis van de Lage Landen.
Feestrede door prof. dr. Peter Raedts, hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen en oud-redactielid van Trajecta.
De toekomst van het historisch onderzoek naar religie in de Nederlanden.
Debat met jonge promovendi uit Noord en Zuid onder leiding van de redactieleden prof. dr. Mirjam de Baar (Rijksuniversiteit Groningen) en prof. dr. Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven).
Voorstelling van de nieuwe portaalsite <www.trajectaportal.eu> door Patricia Quaghebeur (KADOC-KU Leuven).
Overhandiging van het eerste exemplaar van het vernieuwde Trajecta aan oud-redactiesecretaris prof. dr. Theo Clemens door redactievoorzitter prof. dr. Peter Nissen.
Tussen de verschillende programmaonderdelen zingt het Ensemble Cercamon gregoriaanse gezangen uit handschriften uit de Lage Landen.
—
Trajecta is een peer-reviewed Belgisch-Nederlands tijdschrift. Het verschijnt tweemaal per jaar met gemiddeld 176 bladzijden per aflevering. De uitgave geschiedt in eigen beheer door de Belgisch-Nederlandse Redactie Trajecta vzw, in samenwerking met KADOC, Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving van de KU Leuven, het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme te Amsterdam en het Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen. De breed samengestelde Vlaams-Nederlandse redactie wordt bijgestaan door een internationale board of advisors. Het tijdschrift staat open voor artikelen die betrekking hebben op de geschiedenis van religie, cultuur en samenleving in de Nederlanden, liefst in het Engels en het Nederlands.
Op de tweetalige website <www.trajectaportal.eu> zijn alle oudere jaargangen van Trajecta en van zijn voorgangers te vinden. Ook verschijnen daar boekbesprekingen, berichten over studiedagen, congressen en tentoonstellingen, presentaties van onderzoeksprojecten, bronnenedities en bibliografieën en kan er op een forum over vraagstukken rond historisch onderzoek worden gedebatteerd.
Het eerste nummer van het vernieuwde tijdschrift besteedt aandacht aan de perceptie van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) door tijdgenoten die geen concilievaders waren: waarnemers van andere kerkgenootschappen, lekentoehoorders, vrouwen, vertegenwoordigers van andere christelijke kerken en van het jodendom en de tekenaar Frederick Franck. Van hem is de tekening van het Sint-Pietersplein in Rome op de voorzijde van deze uitnodiging [Franck, Drawings at the Second Vatican Council, 28].
Call for Papers:
International Medieval Congress
Leeds, 7-10 July 2014
Session Title:
ILLUMINATING THE LAITY: ILLUSTRATED VERNACULAR MANUSCRIPTS IN THE LATE MIDDLE AGES
Vernacular texts and visual imagery played fundamental roles in the education of the laity in the late Middle Ages. Vernacular manuscripts of didactic texts were often illustrated with allegories and narrative scenes. Translations of the classics, moral treatises, fables, and lives of saints were enlivened by ingenious visual programmes. Illustrations could range from depictions of moments in everyday life as visual paradigms of moral precepts, to familiar interactions that gave immediacy to religious narratives. Illustrative cycles acted as visual glosses and helped readers to grasp and memorise moral content.
How did illustrations in vernacular manuscripts reflect educational programmes for lay readers, notably those for women and children? Can we discern in them the respective contributions of authors, patrons and artists? Were there regional habits and styles of such pedagogic visuality in different parts of Europe? These are some of the questions which this session, organised by Dr Federico Botana, seeks to explore.
Please send proposals (maximum 300 words) by 27 September to Federico Botana (f.botana@qmul.ac.uk)
Tweede Interuniversitaire Masterclass Cultuur en Religie: ‘Charisma als onderzoekprobleem’
17-18 september 2013
Gent, Augustijnenklooster (Academiestraat 1), 17 september; Museum voor Schone Kunsten (Gent) en Faculteitszaal Letteren en Wijsbegeerte (Blandijnberg 2), 18 september
Info en inschrijving: Michal.Bauwens@UGent.be of Koen.Vanheule@UGent.be
Doelpubliek
Doctoraatsstudenten en postdoctorale onderzoekers
Opzet en formule
1. Opzet
Op 17 en 18 september 2012 stond het Ruusbroecgenootschap van de Universiteit Antwerpen in voor de organisatie van de eerste interuniversitaire masterclass ‘Cultuur en religie’, een initiatief dat zich richt op doctoraatsstudenten van wie het onderzoek zich richt op culturele, institutionele, en andere expressies van religie tijdens het Ancien Regime. Dit initiatief, onder leiding van een organiserend comité met ZAP-leden en postdocs van de UA, UGent en KULeuven, was een buitengewoon succes, met een veertigtal deelnemers uit ruim een dozijn onderzoeksteams van de drie universiteiten, en een zeer brede thematische en chronologische spreiding. Voor een deel kon dit succes voorzien worden. Aan de Vlaamse universiteiten wordt heel wat doctoraal onderzoek verricht naar religieuze aspecten van de middeleeuwse en vroegmoderne cultuur. Dit onderzoek gebeurt binnen verschillende disciplines, zoals cultuurgeschiedenis, literatuurgeschiedenis, kunstgeschiedenis, ideeëngeschiedenis, wetenschapsgeschiedenis en geschiedenis van de spiritualiteit. Elke universiteit heeft daarbij haar eigen onderzoekstradities ontwikkeld, met eigen benaderingen en onderzoeksvragen. Hoewel het thema ‘Cultuur en religie in de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd’ vandaag dus het onderwerp is van vele lopende onderzoeksprojecten, bestond er tot voor kort geen overkoepelend, interuniversitair platform waarop de onderzoekers elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar in debat kunnen treden.
Als concept voor de studiedag hadden de organisatoren geopteerd voor een formule waarbij ‘hervorming’ als historisch vraagstuk centraal zou staan, zonder dat rekening werd gehouden met de vraag of dit thema prominent aanwezig was in de vraagstelling van de individuele onderzoeksprojecten. Tijdens de studiedag bleek dat de meeste deelnemers deze insteek als bijzonder verrijkend ervoeren. De presentaties, lectuursessies en discussies hadden niet enkel het voordeel dat de deelnemers kennismaakten met de mogelijkheden tot cross-disciplinair onderzoek, maar boden velen ook de kans hun eigen materiaal vanuit een nieuwe hoek te bekijken en zo tot nieuwe inzichten te komen. Daarmee heeft de masterclass in feite meer opgeleverd dan de organisatoren hadden verhoopt, en werd de wenselijkheid van een jaarlijks terugkerend initiatief duidelijk.
2. Formule
De ervaring van de eerste masterclass heeft geleerd dat een tweedaagse, interdisciplinaire masterclass, waarop de junior en senior onderzoekers uit de drie Vlaamse instellingen elkaar ontmoeten en met elkaar in debat gaan, een haalbare formule is. Voor de tweede masterclass is het thema ‘Charisma’ geselecteerd. De relevantie van dit concept voor de studie van het religieuze fenomeen in het verleden staat sinds Max Weber buiten kijf. Bovendien heeft charisma in de loop van de afgelopen eeuw zich genesteld in de conceptuele toolbox van een brede waaier aan disciplines, zonder dat er echter veel cross-disciplinair debat heeft plaatsgevonden. De masterclass wil hieraan verhelpen door onderzoekers uit die uiteenlopende tradities met elkaar in debat te laten treden.
Om dit optimaal te laten verlopen is er gekozen voor de volgende formule:
– Twee keynote lezingen, waarvan één door een Vlaamse senior onderzoeker en één door een internationale expert. Op basis van twee theoretische teksten met betrekking tot charisma die door alle deelnemers voorbereid zal worden, zullen de keynote speakers ingaan op de specifieke uitdagingen die het concept charisma stelt aan het hedendaagse onderzoek naar kerkelijke en religieuze fenomenen. Daarbij zullen de deelnemers geconfronteerd worden met een aantal ‘key issues’, centrale vraagstukken die worden meegenomen in de verdere presentaties en discussies.
– In de eerste groep sessies (drie in totaal) geven doctorandi uit twee verschillende disciplines gedurende een twintigtal minuten hun kijk op de relevantie voor, en toepassingen van het concept charisma in hun onderzoeksdomein. Daarbij maken ze ook de koppeling met hun eigen onderzoek. Op deze voorstellingen volgt een debat, gemodereerd door een senior researcher.
– In een tweede groep sessies (twee in totaal) becommentariëren twee junior en één senior researcher uit drie verschillende disciplines twee sleutelpublicaties uit het historisch onderzoek naar het verschijnsel charisma. De bedoeling is dat de commentaren polemisch zijn, en debat onder de andere aanwezigen – die de stukken op voorhand ter voorbereiding zullen ontvangen – aanmoedigen.
– Ten slotte is er een ‘praktijksessie’ voorzien, waarin kunsthistoricus Max Martens het concept charisma belicht aan de hand van De Aanbidding van het Lam Gods door de gebroeders Van Eyck. Hiervoor is een excursie voorzien naar het MSK (Gent), waar het retabel momenteel gerestaureerd wordt. De bedoeling van deze sessie is uitdrukkelijk didactisch; in plaats van zijn uiteenzetting toe te lichten met foto’s of een powerpoint-presentatie zal prof. Martens het onderzochte kunstwerk zelf kunnen gebruiken. De lesdag wordt m.a.w. om praktische redenen verplaatst naar een andere locatie.
De besluiten van de studiedag worden geformuleerd door één junior en één senior researcher, die elk vijftien minuten aan bod komen. Hierop volgt een gemodereerd debat.
Er zal naar gestreefd worden de actieve bijdragen zo evenwichtig mogelijk over de deelnemende disciplines en universiteiten te spreiden. Deze formule laat toe op korte tijd kennis te nemen van het actuele onderzoek dat aan de drie Vlaamse instellingen plaatsvindt. Daarnaast zal het mogelijk worden lacunes en opportuniteiten voor cross-disciplinaire samenwerking te onderscheiden, en die te remediëren dan wel te baat te nemen. Voor een gedetailleerd overzicht van het voorlopige programma: zie hieronder.
Om het interuniversitaire karakter van de masterclasses te garanderen, hebben de organisatoren geopteerd voor een beurtrol, waarbij de UGent in 2013 de organisatie van de tweede masterclass op zich zal nemen. Voor de masterclass van 2014 hebben de collega’s van de KULeuven zich geëngageerd om de organisatie te behartigen. De bedoeling is dat deze beurtrol in de toekomst verdergezet wordt, zodat de masterclass 2016 en 2019 opnieuw aan de UGent zal plaatsvinden.
programma
17 september (Augustijnerklooster Gent)
09u00 Inleiding: opzet masterclass charisma + uittekenen van historisch en theoretisch kader van de workshop + voorstelronde: Prof. dr. Steven Vanderputten (Geschiedenis UGent)
09u45 Keynote lezing door dr. Veerle Fraeters (Ruusbroecgenootschap UA)
11u00 Koffiepauze
11u15 Sessie 1: Charisma in 3D: een multi-dimensionele benadering van het begrip Moderator: dr. Patricia Stoop (Ruusbroecgenootschap UA)
Een theoretisch-historisch benadering van charisma Koen Vanheule (Geschiedenis UGent)
Tekstueel charisma in mystieke teksten Renske Van Nie (Ruusbroecgenootschap UA)
Het charisma van een collectief ritueel Marianne Ritsema van Eck (Geschiedenis UvA)
12u45 Middagmaal
13u45 Sessie 2: De constructie van charisma (Bespreking en discussie van artikels) Moderator: Prof. dr. Youri Desplenter (Nederlandse Literatuur UGent)
Artikel 1: M. Münster-Swendsen, “Medieval Virtuosity: Classroom Practice and the Transfer of Charismatic Power in Medieval Scholarly Culture c. 1000-1230”, in: Negotiating heritage. Memories of the Middle Ages, M.B. Bruun e.a. ed., Turnhout, 2008, 43-64. Bespreking en aanzet discussie door Jelle Lisson (Geschiedenis KULeuven)
Artikel 2: Hoofdstuk uit L. Jardin, Erasmus, man of letters: the construction of charisma in print, Princeton, 1993. Bespreking en aanzet discussie door Jonas van Mulder (Ruusbroecgenootschap UA)
15u15 Koffiepauze
15u30 Sessie 3: Charisma tussen Kerk en samenleving Moderator: Veerle Fraeters (Ruusbroecgenootschap UA)
Middeleeuwse ideaalbeelden en hun invloed op charisma in de dagelijkse praktijk. Xavier Baecke (Geschiedenis UGent)
Charisma en het parochieleven Michal Bauwens (Geschiedenis UGent)
De verspreiding en doorwerking van charismatische geschriften Ine Kiekens (Nederlandse Literatuur UGent)
17u00 Koffiepauze
17u15 Keynote lezing door prof. Lutz Kaelber (University of Vermont)
19u30 Diner
18 september (MSK en Faculteitszaal Blandijn)
9u00 Sessie 4: Charismatische verbeelding: Het Lam Gods (praktische sessie/excursie naar MSK)
Sprekers: Prof. dr. Maximiliaen Martens en dr. Annick Born (Kunstwetenschappen UGent)
12u30 middagmaal
13u30 Sessie 5: Religieus charisma Moderator: Brigitte Meijns (Geschiedenis KULeuven)
Charisma in de moderne devotie Lisanne Vroomen (Ruusbroecgenootschap UA)
Een literatuur-historisch perspectief op charisma Marta Bigus (Nederlandse Literatuur UGent)
Charisma in bischopsakten Eveline Leclercq (Geschiedenis Université de Strasbourg)
15u00 Koffiepauze
15u15 Sessie 6: Charisma als katalysator van devotionele praktijken (Bespreking artikels) Moderator: prof. dr. Anne-Laure van Bruaene (Geschiedenis UGent)
Artikel 1: hoofdstuk uit: David Freedberg, The Power of Images. Studies in the history and theory of response. Bespreking en aanzet discussie door Ruben Suykerbuyk (Geschiedenis UGent).
Artikel 2: hoofdstuk uit: Rachel Fulton, From Judgment to Passion: Devotion to Christ and the Virgin Mary, 800-1200. New York: Columbia University Press, 2002. Bespreking en aanzet discussie door Helena Vanommeslaeghe (Geschiedenis UGent)
16u45 Discussie en besluit
Curriculum vitae Lutz Kaelber
Lutz Kaelber specializes in the sociology of collective memory and in the social theory of Max Weber. Having grown up in Germany, where he received graduate degrees in economics and sociology from the University of Mannheim, he received his PhD from Indiana University, Bloomington, working under the distinguished historical sociologist David Zaret. He is the author of Schools of Asceticism: Ideology and Organization in Medieval Religious Communities (Penn State Press, 1998), which was awarded the Best Book Award of the Sociology of Religion section of the American Sociological Association in 1999. He has translated and introduced Max Weber’s History of Commercial Partnerships in the Middle Ages (Rowman and Littlefield, 2003), co-edited The Protestant Ethic Turns 100: Essays on the Centenary of the Weber Thesis (with William Swatos; Paradigm Publishers, 2005), and compiled several collections of teaching materials published by the American Sociological Association. Professor Kaelber’s current research is on the collective memory of trauma and focuses on social Darwinism and the commemoration of Nazi medical crimes in Germany, Austria, Poland and the Czech Republic.
Organizerend comité
Wetenschappelijk comité
Partners
1. Universiteit Gent
2. Universiteit Antwerpen
3. Katholieke Universiteit Leuven
4. Verwante interuniversitaire onderzoekssamenwerkingsverbanden met ruimer profiel
deelnemerslijst
Zie ook www.conventus.ugent.be/charisma
Hierbij vindt u de call for papers voor de GOLIATH-workshop die dit najaar (vrijdag 29 november 2013) wordt georganiseerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De workshop zal gaan over het maatschappelijk appel van de dichter van middeleeuwen tot vroegmoderne tijd. Voorstellen (ca. 300 woorden) voor een korte lezing (precieze lengte wordt nog bekend gemaakt) kunnen voor 15 september 2013 gestuurd worden naar: Johan Oosterman (RU Nijmegen): j.oosterman@let.ru.nl of Kornee van der Haven (UGent): cornelis.vanderhaven@ugent.be.
Vlaamse Werkgroep Mediëvistiek 